होळी आणि यज्ञ

होळी हा उत्सव वैदिक काळापासून आपल्या देशात साजरा होतो. होळी साजरी करताना काही शब्दांचे अर्थ आपल्याला कळणे गरजेचे.

ऋतु सन्धिषु रोगा जायन्ते: अर्थात ऋतु परिवर्तन होताना कफ वात आणि पित्त दोष बळावतात. 

तृणाग्निं भ्रष्टार्थ पक्वशमी धान्य होलक: अर्धवट भाजलेले अन्न्नाला होलक असे म्हणतात.

होलकोऽल्पानिलो मेद: कफ दोष श्रमापह: होलक हे त्रिदोष अर्थात कफ, पित्त आणि वात निवारक असते.  थकलेल्या शरीरात नवीन चैतन्य उत्पन्न करते.

अग्निवै देवानाम मुखं: अग्नी हे देवतांचे मुख आहे. नवीन धान्य आल्यावर सर्वप्रथम आपण ते देवतांना आणि पितरांना प्रसन्न करण्यासाठी नवीन अन्नाची अग्नीत आहुती देतो. या यज्ञाला नव सस्येष्टी यज्ञ म्हणतात. होळीच्या दिवशी यज्ञ करून नवीन धान्य अग्नीला अर्पित केले जाते व प्रसाद ग्रहण केला जातो. वसंत ऋतुत अश्या अन्नाचे सेवनकरून आपण रोगराई पासून दूर राहतो. 

प्रल्हाद: सालीच्या आतल्या धान्याला प्रल्हाद म्हणतात. 

अग्नीत धान्य अर्पित केल्यावर वरचे साल जाळून जाते व भाजलेले धान्य उरते. अर्थात होलिका नष्ट होते पण प्रल्हाद वाचतो. 

याच आधारावर पुराण काळात होलिका आणि प्रल्हाद हि कथा निर्माण झाली.  

होळीत सडलेला कचरा जाळण्याएवजी अन्न धान्य अर्पित करून घरात आणि सार्वजनिक स्थानावर  वरील यज्ञ इत्यादी करावे.