कच्ची नाकु -पक्की नाकु

एका लग्नाला गेलो होता. अचानक एक २५ -२६ वर्षाची बहुतेक नुकतेच लग्न झालेली नववारी पैठणी घातलेली छकुली समोर येऊन उभी ठाकली. जोडप्याने नमस्कार करीत मला म्हणाली, काका, ओळखले का? कोण  असेल हि? तिच्या चेहर्याकडे पाहत ओळखण्याचा प्रयत्न करू लागलो. तिच्या पोपटाच्या चोंची सारक्या लांब लचक नाकाकडे लक्ष गेल आणि  काळात २०-२२ वर्ष मागे गेलो.

आमची सौ. नेहमीच म्हणते रस्त्यावर चालताना जरा खाली पाहून चालतजा. पण काय करणार, चालताना हि शरीर रस्त्यावर आणि आत्मा दुसरीकडे भटकत असल्यामुळे, व्हायचे तेच झाले. एक दिवस ठोकर लागून खाली पडलो. नाक दगडावर आपटले. नाकावर पट्टी बांधावी लागली. 

घरा शेजारी एक मराठी कुटुंब भाड्याने राहायला आले होते. नवरा-बायको आणि ३-४ वर्षाची एक खोडकर छकुली. बारीक सारीक गोष्टींची चौकशी करण्यात छकुली सीबीआय पेक्षा हि वस्ताद. माझ्या नाकावर पट्टी बांधलेली पाहताच म्हणाली, काका काय झाले? मी म्हणालो, तुझ्या काकांचे नाकु तुटले? कसे? नाकु कच्चे होते म्हणून तुटले? छकुली, नाकु तुटले, डॉक्टर काका कडे गेलो. डॉक्टर काकाकडे मोठी सुई असते. डॉक्टर काकांनी त्या मोठ्या सुईने नाकु शिवले. मग काका तुम्ही जोर-जोरात रडले असाल. हो ना!, तुला सुई लागल्यावर जशी जोरजोरात रडते न. तसाच मी हि रडलो. तिच्या चेहऱ्यावर मोठे प्रश्नचिन्ह? स्वत;च्या नाकाला हात लावीत म्हणाली काका, माझे नाकु तर  तुटणार नाही ना. बघतो तपासून तुझ नाकु कच्चे आहे कि पक्के म्हणत मी तिचे पोपटासारखे नाक हाताने दाबून पहिले आणि म्हणालो अजून थोडे कच्चे आहे छकुली. त्यानंतर पुढे कित्येक दिवस संध्याकाळी, छकुली तिचे नाक कच्चे आहे कि पक्के झाले, तपासायला घरी यायची. नाक तपासायचा आमचा नवीन खेळच सुरु झाला. त्या दिवशी तिचा वाढदिवस होता, तिचे वडील फोटो काढत होते. एका फोटो मी तिचे नाक तपासतो आहे, हि काढला. बहुतेक त्या फोटोमुळे नाक तपासणार्या काकांची आठवण तिच्या मनात कायम ठासली. मी या लग्नाला आलो आहे, हे तिला कळले असावे, आणि मला भेटण्याची इच्छा तिला झाली असावी.

छकुली का तू! मी ओरडलोच. सहज प्रवृतीने तिचे नाक तपासण्यासाठी हात पुढे केला,  पण लगेच हात मागे घेतला. छकुलीच्या हे लक्षात आले, काका! तपासून बघा कि, पक्के नाक आहे माझे. उल्लू बनवत होता मला. तिच्या शेजारी उभा असलेला तिचा नवरा हि म्हणाला, हो! हो! तपासून बघा कि काका, माझी परवानगी आहे. पण त्याच्या बोलण्यातली खोच मला जाणवली. मी कसातरी बळबळे हसलो आणि म्हणालो आता छकुली लहान नाही, मोठी झाली आहे. सुखी राहा म्हणत मी तिथून पाय काढता घेतला. काही पाउले पुढे गेल्यावर, मागे वळून बघितले. छकुली पदराने आपले डोळे पुसत होती. कदाचित तिला वाटले असावे, पूर्वी सारखे काका तिचे  नाक तपासून बघतील.... पण गेलेला काळ कधीच परत येत नाही. 

रात्री बिछान्यावर पडल्या-पडल्या तिच्या नवर्याचे खोचक बोल आठवले. आपण मनातील भावनांना आवरून, छकुलीचे नाक पकडून तपासले नाही,  उगाच तिच्या नवर्याच्या मनात  काकांबाबत काही विचित्र ग्रह निर्माण झाला असता. 

नुकताच घडलेला एक किस्सा आठवला. आजी स्वर्गवासी झाली अणि आजोबा एकटे उरले. घरात नवरा बायको नौकरी करणारे व तीन-चार वर्षाची नात. एक दिवस पोरीने संध्याकाळीआपल्या आईला सांगितले, आई आज किनई आजोबांनी माझा गालगुच्चा घेतला. आईच्या सांशक मनाची चिलबिचल झाली. तुमच्या वडिलांचा काही भरोसा नाही, त्यांच्या सोबत आपल्या लेकीला एकटे ठेवणार नाही. तिने पोरीला क्रेच मध्ये घातले. कुणी सांगितले नाही तरी हि आजोबांना यामागचे कारण समजलेच. आजकाल आजोबा दिल्लीत एकटे राहतात. 

मनात सहज विचार आला, प्रेमाने गालगुच्चा घेणे, डोक्यावरून होत फिरविणे, पाठीत धपाटे मारणे, या सर्वांत हि आजच्या पीढीला विकृती दिसते. कारण काय असावे? 

आज फेसबुक,व्हाटस्अप व टीवी समाचार, सर्वच ठिकाणी विकृतींचा प्रचार जोरदार होतो. समाजात घटणाऱ्या वाईट गोष्टींचा ढोल जोरदार बडविला जातो. पुरुषाचा स्पर्श म्हणजे वाईट स्पर्श, हे समीकरण झाले आहे. यामुळे प्रेमळ स्पर्श आणि विकृत स्पर्श दोन्हींचा भेद संपला. आजोबा हि आता प्रेमाने आपल्या नातीच्या डोक्यावर हात फिरवू शकत नाही किंवा गालगुच्चा घेऊ शकत नाही. तसे केल्यास घरचेच संशयाने म्हातार्याकडे पाहतील. या पुढे कुणी  काका हि कुणा छकुलीचे नाकु कच्चे आहे कि पक्के तपासणार नाही.असो.